این امر مستلزم نگاه استراتژیک و نهادمند به سیاست و تعهد خاطر به ارزشهای مردم سالار و ملی است. مذاکرات دو روزه نامزدهای انتخاباتی با وساطت وزیر خارجه ایالات متحده آمریکا، ثمر شیرین و دلخوش کننده ای داشت، مشروط بر این که رفتارها و عملکردهای بعدی نیز مهر تاییدی بر رفتار و منش صادقانه رهبران سیاسی بزند. با وجود تنش های رو به رشد، همسویی و همسانی نگاه دو نامزد ، حد اقل در خصوص منافع ملی و درک ضرورت تداوم ثبات و صلح امری بود که بستر ساز این وفاق را فراهم کرد و از اصطکاک های بعدی جلو گرفت.
همان گونه که شاهد بودیم، آن چه در اختیار رسانه ها قرار گرفت، حاکی از تفاوت کلی برای پیشبرد مشترک روند، تشکیل دولت وحدت ملی و پرهیز از هرنوع خشونت پس از اعلام نتیجه آرا بود. همچنان دو نامزد توافق کردند تا تمامی صندوقهای آراء از ولایات به مرکز انتقال یافته و تحت نظر سازمان های معتبر بین المللیتفتش شود. توافق روی این مجموعه از شرایط تنها بیانگر، وفاق و هم فکری روی کلیات موضوع است و به رغم این که در مرحله اول سبب ساز توافق طرفین گردید، برای تداوم همکاری ها کافی به نظر نمی رسد.
از سوی دیگر برخی از موارد دیگر نیز به صورت غیر رسمی و به دور از اظهارات دو کاندید در شب توافق، در رسانه ها مطرح گردیده است که می توان از تشکیل یک مقام اجرایی در موازات به پست ریاست جمهوری یاد کرد. همین گونه اظهار این ایده که نظام ریاستی کنونی، باید طی دو سال دیگر به نظام صدارتی تغییر شکل دهد. گفته می شود، قرار است پست ریاست جمهوری به کاندید تحول و تداوم و ریاست اجرایی به فرد مورد نظر تیم اصلاحات و همگرایی تعلق بگیرد.
این گونه اظهارات با وصف این که شاید به گونه ای نشان از ماهیت موارد توافق شده میان دو کاندید باشد، نشان از کل نگری و توافقات کل گرایانه دو کاندید باشد. این گمانه زنی زمانی تشدید می یابد، که سخن گویان و هواداران دو تیم، هرکدام به تفسیر از موقعیت اجرایی پرداخته و آن را بر حسب موضع گیری تیم خویش، به فرو دست و فرا دست تقسیم کرده اند.
نکته حایز اهمیت در آن است که اگر توافق میان دو نامزد آنگونه که برداشت می شود، کلی باشد، می تواند در نحوه جزء جزء کردن آن و همچنان تفسیر از ماهیت خواسته ها و اراده ها در موقع توافق ملاحظاتی خلق نماید. این موضوع به رغم این که در ابتدا کم مایه و ناچیز به نظر می ر سد، ولی در صورتی که وارد صحنه عملی تقسیم قدرت شود، کم کم بزرگ شده و دوباره به زخم تازه ای تبدیل می شود. برای جلوگیری از چنین بحران احتمالی دوباره نیاز به تعهد و خویشتن داری دو طرف می باشد.
بدیهی است که در زمان کوتاه حضور وزیر خارجه آمریکا روی بسیاری از موضوعات فرعی و یا حتی نحوه عملی کردن توافقات کلی سخن گفته نشده است. لازم است اکنون و قبل از آن که موقع اعلام نتیجه فرا برسد، تیم های فنی دو کاندید روی جزئیات این توافقات سخن گفته و موضوعات را نهایی نمایند. این گونه هم آنان از پریشان خاطری و طفره روی رویمیکانیسم عملیاتی توافقات نجات می یابند و هم نگرش مردم نسبت به فیصله نهایی هم رایی دو نامزد درنتیجه اعلام شمارش آرا، کاملا یک طرفه و مثبت شود. این همکاری پیش از اعلام سبب می شود که سخنگویان دو نامزد نیز در صورت حضور در رسانه ها، تفسیر یکسان از توافق دو نامزد ارایه کرده و زمینه دوباره شایعه پراکنی را از بین ببرد.
مهندسی تدریجی جریان های سیاسی و رفتارهای اجتماعی از موضوعات جدی در کشورهای جهان است. طرح عملیاتی و جزئی سازی کلیات، به قاعده منافع ملی و روح ایده ها و توافق ها صورت می گیرد و در مراحل عملیاتی کردن آن از هرگونه جانب داری و شخص گرایی پرهیز می شود. روح حاکم بر توافق دو نامزد، حفظ یکپارچگی ملی، تداوم ثبات و حرمت گذاشتن به آرای مردم است. مسلم است که در صورت عدل مداری، هرگونه برداشت متناقض و متعارض با آن محکوم می باشد.
مهندسی جزء به جزء یا مهندسی تدریجی نشان گر رشد عقلانیت سیاسی بازیگران در کشور ها است. نخبگان سیاسی مردم گرا و متکی به منافع ملی با تمسک به شاخص مردم پذیری و مردم محوری، تلاش می کنند، نقش بی طرف را در تفسیرها بازی کرده و کشور را به سمت اهداف کلی از پیش طراحی شده سوق دهند. می دانیم که هر کشوری مجموعه ای از موارد را به عنوان اهداف و مقاصد آتی رفتار و حرکت سیاست مداران و مردم کشور ترسیم می کنند، این موارد کلی(هدف) باید در لایه های مختلف و با میکانیسم های مشخص شکافته شده و مورد اجرا قرار گیرد.
اکنون که رگه های امیدواری در مردم ایجاد شده است و بازیگران را به دلیل دورنگری و درک شرایط کنونی تحسین می کنند، بر سخنگویان و هواداران نامزدها است که مسئولانه عمل کنند. منافع ملی را در نظر داشته باشند و برای هم جوشی و همسویی تمامی گروه ها و اقشارساکن در کشور تلاش ورزند. مردم هرگز کسانی را که بازهم رویای پریشان کردن خیال مردم را برای دست یابی به اهداف شخصی در ذهن دارند، نمی بخشند. حرکت معقول دو نامزد از سوی مردم حمایت گردید به شرطی که هر دو کاندید بر تعهدات خود عمل کند و دیگر نیازی به میانجگیری یک عامل بیرونی نباشد.
فشرده سخن این که مردم از نتیجه مذاکرات و توافقات به عمل آمده میان دو نامزد در موضوع انتخابات استقبال کرده و این گام آنان را به مثابه پایبندی آنان به آرمان های مردم و تداوم ثبات و صلح در کشور دانسته اند. به ویژه که هر دو جانب تعهد کرده اند حکومت فراگیر ملی را شکل دهند و برای پیشرفت افغانستان و نجات از وضعیت کنونی از تمامی ظرفیت ها و پتانسیل های موجود در کشور استفاده برند و سود جویند. مطابق به آن چه در رسانه ها نشر گردید، دو نامزد در کلیات طرح ها و ایده ها توافق کرده اند. قطعی است که توافق کلی باید در مواقع رفتاری شکافته شود. نحوه عملیاتی کردن طرح های کلی یکی از مهم ترین گام های که دو نامزد و طرفدارانشباید از خود خوشتنداری نشان دهند و به گفته و قول اولیه خود پایبند باشند. روح کلی توافق مشخص است و در پرتو آن می توان تفاسیر قابل قبول و منصفانه ارایه کرد.
به ویژه که این فرایند زیر نظر سازمان ملل انجام می گیرد. استفاده از نیروی میانجی در بازی ها می تواند به مثابه فرصتی برای یادگیری عملی این فرایند برای طرف های افغان نیز باشد. مردم انتظار دارند از هرگونه اظهار نظر که با روح این توافق در تعارض است خود داری شود. سخن گویان باید به گونه ای مسئولانه و صرفا به اعتبار منافع ملی و نه تیمی اظهار نظر نمایند. مشارکت عملی در قالب یک تیم واحد افغانی تضمین شود. مسلم است که نجات کشور از وضعیت وخیم اقتصادی و امنیتی کنونی نجات به تعهد، مشارکت و دلسوزی تمامی طرف های دخیل در کشور دارد و بدون این هماهنگی ملی توسعه امری محال خواهد بود.