وجود ده ها سند و مدرک صحیح مبنی بر وقوع تقلب در دور دوم انتخابات ریاست جمهوری باعث شد تا عبدالله، اشرفغنی، رییسجمهور کرزی و کمیسیون انتخابات هریک یکدیگر را متهم به طرح توطئهای برای دستکاری در آرا، کشاندن کشور به بحران و ایجاد تهدید برای کشیده شدن کشور به خشونتهای جناحی کنند.
بر اساس تخمینها و گزارشهای مستقل بینالمللی، تقلبهای گسترده که شاید شامل بیش از 2 میلیون و هشتصد هزار رای شود، مانع پیشرفت تلاشها برای دستیابی به یک انتقال دموکراتیک شده است.
علیرغم امیدواریهای که میلیونها شهروند افغانستان را برای ریختن آرایشان به پای صندوقهای رایکشاند تا رییسجمهور خود را انتخاب کنند، تقلب وسیع همه را متقاعد کرده که اگر این فرایند به نتیجه صلحآمیز هم منتهی شود، کمتر به آن به دیدهی یک انتخابات سالم نگاه خواهد شد.
در انتخابات سال 2009 میان کرزی و عبدالله 1.3 میلیون رای تقلبی بیرون کشیده شد، اما در این دور از مجموع هشت میلیون رای گفته می شود 2.8 میلیون رای مشکوک به تقلب و تخلف می باشد.
آن زمان کرزی با ابراز خشم عمیق از دخالت غربیها در آن انتخابات، تغییراتی را در کمیسیون انتخابات و قانون انتخابات وارد کرد از جمله: حذف نمایندگان بینالمللی از کمیسیون شکایات انتخاباتی، تعیین بازرس جدید و بیاعتبار اعلام کردن روشهای آماری که پیش از آن برای شناسایی تقلب به کار میرفتند.
با نزدیک شدن به زمان انتخابات، کرزی از ابراز بیانیههای عمومی علیه نامزد مشخصی خودداری کرد و به جای آن تاکید کرد که خارج از این روند قرار دارد. کرزی بیطرفی خود را به این شکل حفظ کرد.
در اوایل، کرزی مسوول عملیاتی را در کمیسیون انتخابات گماشت، کسی را که برادرزاده خود میخواند. این برادرزاده خواندن کرزی یک نوع اظهار علاقه شخصی نسبت به او بود تا یک رابطه واقعی خانوادگی. این مقام کسی نبود جز ضیاءالحق امرخیل، جوان پر انرژی که مدت 2 سال در بخش عملیاتی کمیسیون انتخابات کار کرده و با کار شیوههای موجود در سیستم آشنا بود.
او به زودی به عنوان رییس دارالانشای کمیسیون انتخابات منصوب شد و مسوول عملیاتی امور انتخاباتی گردید و به طور مرتب با دستیاران ارشد رییسجمهور کرزی در ارگ دیدار میکرد تا در دور اول و دوم مرتکب آنچنان تخلفی شود که خودش هم نتواند آن را انکار نماید و مجبور به استعفا شود.
از طرف دیگر تیم انتخاباتی عبدالله نیز کارگردان پر انرژی را در جناح خود داشت، فضل احمد معنوی رییس پیشین کمیسیون انتخابات و قاضی دادگاه عالی. او که اکنون مشاور ارشد عبدالله است. همانند امرخیل، تهم است که در هر دو دور انتخابات برای انجام تقلب هماهنگی کرده است.
معنوی به عنوان بازرس کمیسیون انتخابات جایگاه ویژهای در تصمیمگیری درباره انتخابات ریاستجمهوری 2009 داشت و پس از آن برای مدت 2 سال در راس کمیسیون انتخابات، انتخابات پارلمانی را که با اتهام فساد همراه بود، نظارت کرد. پس از این که اختلافات موجود آشکار شد، او در خط اول جبهه عبدالله در مواجهه با کمیسیون انتخابات قرار گرفت.
معنوی گفته است: این بار متفاوت از سال 2009 بود، در آن زمان جنگسالاران اصلی مرتکب تقلب شدند، این بار کمیسیون انتخابات بود که این کار را انجام داد. این بار صندوقهای رای در درون دفاتر ولایتی کمیسیون انتخابات پر شدند.
احمد ولی مسعود یکی دیگر از چهرههای اپوزیسیون و از منتقدان صریح کرزی اظهار داشته: چه باعث تقلب انتخاباتی شد؟ چه کسی تقلب کرد؟ کمیسیون. چه کسی مقامات کمیسیون را به کار گماشت؟ کرزی.
با این وجود، برخی از مقامها و بزرگان قومی در ولایات میگویند که پس از دور اول انتخابات، رییسجمهور کرزی دستور داده بود که از اشرف غنی احمدزی حمایت شود. ادعای آنان هنموای با گزارش دیپلماتها و مقامهای درون کمیسیون انتخابات است که حکایت از وارد کردن فشارهای سنگین از جانب مقامهای بلندرتبه دولت در جریان بحران انتخابات دارد.
همچنین شواهد مستقل از میزان گسترده تقلب، اغلب به نفع اشرف غنی، وجود دارد. بسیاری از سازمانهای محلی معتبرِ ناظر انتخابات مانند «بنیاد انتخابات آزاد و عادلانه افغانستان»، اسناد 2684 مورد از بینظمیهای وسیع و تقلب گسترده همچنین پر کردن صندوقهای رای را به کمیسیون شکایات انتخاباتی افغانستان تحویل داده است.
به هر حال اکنون امیدها برای نجات این انتخابات از بن بست، به بررسی آرا تقلیل یافته است. بررسی آرا در چندین انبار زیر نظر ناظران انتخابات در کابل جریان دارد و قرار است امروز دوشنبه آرای تقلبی اعلام گردد.
دو تحلیلگر غربی که این ارقام را مستقلانه بررسی میکنند، ارقام خیلی بالاتر را ارائه میکنند: 2.2 ملیون رای به نفع اشرف غنی و 800 هزار رای به نفع عبدالله تقلب شده است. اگر این آرا جدا شود، عبدالله برنده خواهد شد.
اما آنچه مسلم است اینکه هیچ یک از نامزدها نمیتوانند تضمین کنند که طرفدارانشان پاک هستند. هر دوی آنها میدانند که نتیجهای ناخوشایند از این روند، بیرون خواهد آمد.